Instruktorze, nauczycielu! Czy pierwsze wrażenie ma znaczenie w Twojej pracy?

Odnieś się do tego pytania w komentarzu pod tekstem. 

W czasie krótszym niż mrugnięcie okiem możesz wyrobić sobie wstępne zdanie o nowo poznanej osobie. Ale czy to w ogóle ma znaczenie w pracy instruktora, w pracy nauczyciela? W dowolnej innej pracy? Przyjrzyjmy się temu wspólnie poniżej. Zaczynamy.

 

Pierwsze wrażenie i efekt pierwszeństwa

Badania wyraźnie wskazują, że pierwsze informacje, które uzyskamy o nowo poznanej osobie mają znaczenie. Te uzyskane w krótkim czasie wiadomości, nazywamy pierwszym wrażeniem. Jest ono mocno związane z efektem pierwszeństwa, to znaczy jeżeli jakąś informację otrzymamy na początku to ma ona większy wpływ na tworzenie ogólnego wrażenia, niż informacja otrzymana później. Jeżeli brzmi to dla Ciebie interesująco, to czytaj dalej. 

 

 

Eksperyment Salomona Ascha

W 1946 roku Salomon Asch przeprowadził badanie, w którym uczestnicy mieli opisać osobę, na podstawie podanych cech. Badane osoby otrzymały dwa alternatywne opisy wymyślonej postaci:  

Opis 1: inteligentny, pracowity, impulsywny, krytyczny, uparty i zazdrosny. 

Opis 2: zazdrosny, uparty, krytyczny, impulsywny, pracowity, inteligentny. 

Opis 1 zaczynał się od dwóch cech pozytywnych (inteligentny, pracowity), następnie trzy cechy, które można zinterpretować jako dobre lub złe (impulsywny, krytyczny, uparty) i  kończyła się na cechach negatywnych (zazdrość). 

Natomiast opis 2 zaczynał się od cechy negatywnej, a kończyła na dwóch pozytywnych. 

Osoby biorące udział w badaniu zostały poproszone o ocenę opisywanej postaci za pomocą listy składającej się z 18 par kontrastujących ze sobą cech (np. hojny-skąpy). 

Wyniki...

Badani, którzy otrzymali Opis 1 (najpierw cecha pozytywna), ocenili osobę docelową znacznie bardziej pozytywnie niż ci, którzy otrzymali Opis 2 (najpierw cecha negatywna). 

Następnie badani zostali poproszeni o napisanie krótkiego podsumowania tej postaci. Osoby, które widziały  Opis 1 wydawały się interpretować cechy impulsywny, uparty i krytyczny jako spontaniczny, zdecydowany i rozróżniający. Natomiast, osoby, które widziały Opis 2 interpretowały te same trzy cechy, jako lekkomyślny, uparty i wynajdujący błędy. 

To badanie dostarczyło wyraźnych dowodów na to, że informacje otrzymane jako pierwsze mają nieproporcjonalnie duży wpływ na dalszy osąd danej osoby. Było ono wielokrotnie powtarzane i modyfikowane, jednak wyniki pozostawały niezmienne. (np. Jones i ws. 1968, Kelly 1950, Luchins 1957, Rosenhan 1973). 

Prace Salomona Ascha i późniejsze badania ukazują naturę ludzkiego podejmowania decyzji na podstawie bardzo małej ilości informacji. Okazuje się, że wydajemy osądy i wyrażamy swoje opinie na podstawie kilku faktów (lub mitów). Zdarza się, że jesteśmy bardzo przekonani o swojej racji i będziemy jej twardo bronić, a jednak prawda może być zupełnie inna.

Fakt I: Jakakolwiek opinia wydana na podstawie tak znikomych informacji może być bardzo niedokładna. 

Fakt II: To jakie informacje uczeń otrzyma o Tobie i to jakie Ty otrzymasz informacje o nim, na początku Waszej znajomości, może mieć wpływ na dalszy przebieg współpracy.  

 

 

Jak myślisz ile masz czasu, żeby zrobić dobre pierwsze wrażenie?  

Według autorów książki Mowa Ciała Alana i Barbary Pease (2007), wstępną opinię o nowo poznanej osobie wyrabiamy w czasie mniejszym niż 4 minuty, ale uwaga to nie wszystko...

Z badań wynika, że niektóre cechy dostrzegamy na twarzach innych osób już po 39 milisekundach! 

Cechy osobowości, które możesz rozpoznać w tak krótkim czasie, związane są z poczuciem bezpieczeństwa. To znaczy jeżeli odbierasz kogoś za osobę godną zaufania, to wiesz o tym, już po ułamku sekundy. Co ciekawe tej opinii prawdopodobnie nie zmienisz, nawet jeśli będziesz obserwował tę twarz znacznie dłużej (Bar, 2006)

Do podobnych wniosków doszli Janine Willis i Alexander Todorov (2006). Wykonali oni pięć eksperymentów, w których pokazywali badanym, twarze ludzi, w różnych odcinkach czasu. 

Osoby badane miały za zadanie ocenić atrakcyjność, sympatię, wiarygodność, kompetencje i agresywność pokazywanych twarzy. 

Okazało się, że oceny dokonane po 100 ms ekspozycji (to dalej mniej niż mrugnięcie okiem) były mocno skorelowane z pierwszą podjętą decyzją o ocenie. 

Naukowcy wysuwają tezę, że wydłużony czas ekspozycji tylko utwierdza nas w pierwszej podjętej ocenie.

 

 

No dobra Szymon, ale jaki to ma wpływ na pracę instruktora/ nauczyciela? 

Po pierwsze zastanówmy się na co Ty masz wpływ:

• Czy możesz zadbać o to jak wyglądasz?
• Czy Twój strój jest czysty, schludny? 
• Czy witając się z klientem, który np. wchodzi do szkółki możesz wstać, wyjść mu naprzeciw?
• Czy możesz zadbać o udostępnienie informacji o sobie, które można uzyskać przed zapisaniem się na lekcje?

 

To tylko kilka prostych przykładów, które być może są standardem w Twojej pracy. Ale może jest coś jeszcze, co przychodzi Ci teraz do głowy, co mógłbyś zmienić. Każde miejsce i specyfika pracy będzie się nieco różnić, będzie dawać inne możliwości. Znając powyższy mechanizm możesz go wykorzystać w swojej pracy. 

Na przykład duże sieci/ korporacje wiedzą, że muszą o to zadbać. Być może spotkałeś się na siłowniach, z krótkimi opisami trenerów. Zazwyczaj takie informacje wywieszone są w miejscu, w którym nie sposób ich ominąć. Wybierając się na zajęcia do takiego trenera, mamy już wyrobioną wstępną opinię i wystarczy, żeby od teraz nie popełnił istotnego błędu, aby ta ocena nie uległa zmianie. Bo przecież decyzję podjeliśmy wcześniej, teraz już szukamy dobrych powodów, aby ją uzasadnić. 

Warto też zadbać o to, co inni będą o Tobie mówić, bo to może być pierwsza informacja, którą nowa osoba usłyszy i może mieć kluczowe znaczenie w dalszej współpracy. 

Jak możesz o to zadbać?

Na przykład: Na koniec poproś klienta/ucznia o polecenie. Podkreśl, że to główne źródło Twoich klientów. Jak myślisz co zrobi zadowolony z Twoich usług klient, który znajdzie się w sytuacji, gdy będzie mógł polecić właśnie Ciebie?

 

Dobre pierwsze wrażenie ciężko stracić.

Badania podkreślają, że raz dobrze zrobione wrażenie ciężko stracić. Nawet kilka Twoich wpadek może być potraktowane jako “wypadek przy pracy” czy “wyjątek”. Dopiero nagminnie pojawiające się uchybienia mogą zmienić zdanie na Twój temat. (Rabin M., Joel L., 1999; Kai H. i wsp., 2000).

 

Możemy przyjąć zasadę, że zdecydowanie łatwiej jest utrzymać dobre pierwsze wrażenie niż zmienić zdanie drugiej osoby, jeżeli już złe pierwsze wrażenie zrobiliśmy. 

 

 

Zatem czy warto zadbać o pierwsze wrażenie? 

Warto! Będąc instruktorem, nauczycielem dbaj o to, aby opinia na Twój temat była pozytywna. Szanuj innych i nie wypowiadaj się o nich źle. Przed spotkaniem z nowymi podopiecznymi grupą lub indywidualnym klientem przygotuj się. To banały, które pewnie nie raz słyszałeś i wydają się oczywiste, lecz czasem o nich wszyscy zapominamy. 

 

 

Uwaga, teraz najważniejsza część tego tekstu. 

Chciałbym, abyś na ten mechanizm spojrzał teraz z nieco innej perspektywy. Jeżeli czytałeś ten tekst od początku to wiesz, jak duże znaczenie ma pierwsze wrażenie i efekt pierwszeństwa, ale Twój uczeń lub klient mogą tego nie wiedzieć! 

Również Ty możesz sobie wyrobić niewłaściwe zdanie o Twoim podopiecznym na podstawie już posiadanych informacji lub pierwszych sekund Waszego spotkania. 

Podopieczny, nowy uczeń może przecież nie do końca być sobą, stresuje się, przychodząc do Ciebie pierwszy raz na zajęcia. To może być dla niego nowa sytuacja, w której nie wie jak się zachować. Bądź pomocny i wszystko wytłumacz. Dla Ciebie to chleb powszedni i rzeczy wydają się oczywiste, dla Twojego podopiecznego to jest "nowe". Ma prawo nie wiedzieć. 

 

STOP Dziękuję, że czytasz ten tekst. Po skończeniu artykułu wróć w to miejsce i zapoznaj się z moim projektem Nawyki Skutecznego Szkoleniowca. Nawyki Skutecznego Szkoleniowca <<< kliknij

 

Tak, nauczyciele też ulegają tym przekonaniom i też ciężko im to zmienić.

To udowodnione.

Jeżeli nauczyciel uważa, że jeden uczeń jest bystrzejszy od drugiego to, gdy pojawią się dowody, że jest inaczej to on potraktuje to jako wyjątek. Prawdopodobnie zignoruje te nowe informacje, dalej wierząc w swoje przekonania. (Rabin M., Joel L., 1999)

Dlatego sugeruję, abyś był zawsze otwarty na “nowe” nawet wśród osób, które znasz. To być może pozwoli rozwinąć im skrzydła, które do tej pory chowali gdzieś w plecaku, wpasowując się w przydzieloną im rolę, opinię na ich temat. 

Nie ulegaj opiniom innych, nie poddawaj się stereotypom i uogólnieniom (wszyscy, zawsze). Po prostu zrób to co do Ciebie należy. Bądź najlepszym nauczycielem jakim tylko możesz być. Wykonaj swoją pracę. Bądź profesjonalistą w każdym calu.  

 

 

Jakość ma znaczenie!

I pamiętaj nawet najlepiej zrobione pierwsze wrażenie, nie obroni Cię jeżeli Twój produkt czy usługa są słabe. I nawet najgorzej zrobione pierwsze wrażenie w końcu wyprostujesz, jeżeli usługa lub produkt są ponadprzeciętne. Zachęcam Cię do zatroszczenia się o jakość Twoich produktów i usług w połączeniu z zadbaniem o pierwsze wrażenie. 

To uniwersalne prawdy, które obserwuję nie tylko w pracy szkoleniowców. Jeżeli czujesz, że w innych zawodach również miałyby zastosowanie – podziel się tym. Napisz do mnie.

 

Dopisz swój e-mail do newslettera na dole strony. Poinformuję Cię o: 

• nowych artykułach na blogu
• polecanych ofertach pracy
• i raczej nic więcej :)

Dołącz do bazy instruktorów - tutaj! 

Piśmiennictwo: 

• Asch, S. E. 1946. Forming impressions of personality. J. Abnormal Soc. Psych. 41 1230-1240.  
• Bar, M., Neta, M., & Linz, H. 2006. Very first impressions. Emotion, 6(2), 269–278.
• Jones, E. E., L. Rock, K. G. Shaver, G. R. Goethals, L. M. Ward. 1968. Pat terns of performance and ability attribution: An unexpected primacy effect. J. Personality and Soc. Psych. 10 317-341.
• Kelly, H. H. 1950. The warm-cold variable in first impression of per sons. Personality 18 431-439
• Luchins, A. S. 1957. Experimental attempts to minimize the impact of first impressions. C. Hovland, ed. The Order of Presentation in Persuasian. Yale University Press, New Haven, CT.
• Pease B., Pease A. 2007. Mowa Ciała. Dom wydawniczy Rebis. Poznań.
• Rabin M., Schrag J. L. 1999. First Impressions Matter: A Model of Confirmatory Bias. The Quarterly Journal of Economics, Vol. 114, No. 1, pp. 37-82
• Rosenhan, D. L. 1973. On being sane in insane places. Science 179 250-258.
• Willis J., Todorov A. 2006. First Impressions: Making up Your Mind after a 100-Ms Exposure to a Face, Psychological Science, Vol. 17, No. 7, pp. 592-598